Nöroendokrin tümör nedir?
Nöroendokrin tümörler, nöroendokrin hücreler olarak adlandırılan özelleşmiş hücrelerde oluşan kanserlerdir. Nöroendokrin hücreler, sinir hücreleri ve hormon üreten hücreler ile benzer özellikler gösterirler.
Nöroendokrin tümörlere nadir rastlanır ve vücudun herhangi bir yerinde oluşabilirler. Çoğunlukla akciğerler, appendiks, ince bağırsak, rektum ve pankreastadırlar.
Nöroendokrin tümörlerin birçok türü vardır. Bazıları yavaş büyürken bazıları hızla büyür. Bazıları çok miktarda hormon üretir (fonksiyonel nöroendokrin tümörler), bazıları ise hormon üretmez veya belirti oluşturacak miktarda hormon salınımı yapmazlar (fonksiyonel olmayan nöroendokrin tümörler).
Nöroendokrin tümörlerin tanı ve tedavisi; tümörün türüne, konumuna, hormon üretip üretmediğine, agresiflik derecesine ve vücudun diğer kısımlarına yayılıp yayılmadığına göre değişiklik gösterir.
Nöroendokrin tümör türleri nelerdir?
Adrenal Kanser
Karsinoid Tümörler
Merkel Hücreli Karsinom
Pankreatik Nöroendokrin Tümörler
Paraganglioma
Feokromasitoma
Nöroendokrin Tümör belirtileri nelerdir?
Nöroendokrin tümörler her zaman ilk anda belirti vermezler. Yaşayacağınız belirtiler, tümörün konumuna ve hormon üretip üretmediğine bağlı olarak değişir.
Genel olarak nöroendokrin tümörlerde görülen belirti ve bulgular şunlardır:
- Büyüyen tümörden kaynaklanan ağrı
- Deri altında ele gelen şişlik
- Alışık olmadığınız bir yorgunluk hissi
- İstemsiz kilo kaybı
Hormon üreten nöroendokrin tümörlerin neden olabileceği belirtiler şunlardır:
- Deride kızarıklık
- Diyare
- Sık idrara çıkma
- Susama hissinde artış
- Göz kararması, baygınlık hissi
- Güçsüzlük, titreme
- Deri döküntüleri
NE ZAMAN DOKTORA GÖRÜNMELİ
Sizi endişelendiren uzun süreli herhangi bir belirti veya bulgunuz olması durumunda doktora başvurun.
Nöroendokrin tümör sebepleri nelerdir?
Nöroendokrin tümörlerin kesin nedeni henüz bilinmemektedir. Bu kanserler, sinir hücreleri ve hormon üreten hücrelere benzerlik gösteren nöroendokrin hücrelerde oluşurlar. Nöroendokrin hücreler vücudun farklı kısımlarında bulunurlar.
Nöroendokrin tümörler, nöroendokrin hücrelerin DNA’larında mutasyon olması sonucu gelişirler. Hücre içindeki DNA, o hücreye ne yapması gerektiğini anlatan bilgiyi içerir. Mutasyonlar nöroendokrin hücrelerin hızla çoğalmasına ve tümör şeklini almasına neden olur.
Bazı nöroendokrin tümörler oldukça yavaş büyürler. Bazıları ise agresif kanserlerdir ve normal dokuya ilerleyip onu hasarlar veya vücudun diğer bölümlerine yayılırlar (metastaz).
Nöroendokrin tümör risk faktörleri nelerdir?
Nöroendokrin tümör riski bazı genetik sendromların varlığında artar, örnekleri şunlardır:
- Multiple Endokrin Neoplazi (MEN), Tip1
- Multiple Endokrin Neoplazi (MEN), Tip2
- Von Hippel- Lindau Sendromu
- Tüberoz Skleroz
- Nörofibromatozis
Nöroendokrin tümör tanısı nasıl yapılır?
Nöroendokrin tümör tanısında uygulanacak test ve yöntemler, tümörün konumuna göre değişiklik gösterecektir. Genellikle şu yöntemler kullanılır:
- Fizik Muayene. Doktorunuz belirti ve bulguları daha iyi anlamak adına sizi muayene edebilir. Lenf düğümlerindeki büyümeleri hissedebilir veya hormon üreten tümörlere ait bulguları arayabilir.
- Hormonların artışına yönelik testler. Doktorunuz kan ve idrar testlerini inceleyerek nöroendokrin tümörler tarafından üretilen hormonlara ait bulgular arayabilir.
- Görüntüleme yöntemleri. Tümörün görüntülerinin oluşturulması için ultrason, BT, MRG gibi tetkikler uygulanabilir. Nöroendokrin tümörlerde bazen, damar içine bir radyoaktif madde verilerek pozitron emisyon tomografisi (PET) ile görüntü alınabilir.
- Test amaçlı doku örneği alınmasını içeren yöntemler (biyopsi). Doktorunuz hücre toplamak için akciğerlere (bronkoskopi), yemek borusuna (endoskopi) veya rektuma (kolonoskopi); ucunda ışık ve kamera bulunan uzun, ince bir tüp ilerletebilir. Bazen doku örneği almak cerrahi işlem gerektirebilir.
Eğer nöroendokrin tümörün vücudun başka bir yerine yayılmasına dair risk varsa, kanserin evresine karar vermek adına ek testlere ihtiyaç duyulabilir.
Nöroendokrin tümör tedavisi nasıl yapılır?
Nöroendokrin tümörlerde tedavi seçenekleri tümörün türüne, konumuna, hormonal semptomlarınız olup olmamasına göre değişiklik gösterir.
Genellikle nöroendokrin tümörlerin tedavi seçenekleri şunlardır:
- Cerrahi. Cerrahi, tümörün çıkarılması için kullanılır. Cerrah mümkün olduğunca tümörün tamamını ve onu çevreleyen sağlıklı dokunun bir kısmını çıkarmaya çalışır. Eğer tümör tamamen çıkarılamazsa, mümkün olan en yüksek miktarı çıkarmak yardımcı olabilir.
- Kemoterapi. Kemoterapi, tümör hücrelerini öldürmek için kuvvetli ilaçlar kullanır. Koldan bir damar içine verilebilir veya hap formunda alınabilir. Cerrahi sonrası nöroendokrin tümörün tekrarlama riskinin olduğu durumlarda kemoterapi önerilebilir. Ayrıca cerrahi ile tedavi edilemeyecek ileri evre kanserlerde de kemoterapi uygulanabilir.
- Hedeflenmiş ilaç tedavisi. Hedeflenmiş ilaç tedavileri tümör hücrelerinin özel anormalliklerine odaklanır. Bu anormalliklerin etkilenmesi ile tümör hücrelerinin ölümüne sebep olunabilir. İleri evre nöroendokrin tümörlerde, hedeflenmiş ilaç tedavisi sıklıkla kemoterapi ile kombine edilerek kullanılır.
- Peptid reseptör radyonüklid tedavisi (PRRT). PRRT, kanser hücrelerini hedef alan bir ilaç ile küçük bir miktar radyoaktif maddenin birleşiminden oluşur. Radyasyonun doğrudan kanser hücrelerine ulaşmasına imkan tanır. Bir PRRT ilacı olan Lu-177 dotatate (Lutathera), ileri evre nöroendokrin tümörlerin tedavisinde kullanılır.
- Artan hormon salgısının kontrolünde kullanılan ilaçlar. Eğer nöroendokrin tümör aşırı hormon salgısı yapıyorsa, doktorunuz belirti ve bulgularınızı kontrol altına almak adına ilaçlar önerebilir.
- Radyoterapi. Radyoterapi kanser hücrelerini öldürmek için X-Ray veya proton gibi yüksek enerjili ışınları kullanır. Bazı nöroendokrin tümör türleri radyoterapiye yanıt verebilir. Cerrahi seçeneği olmayan durumlarda önerilebilir.
Özel durumunuza ve nöroendokrin tümörün türüne bağlı olarak farklı tedaviler de mevcut olabilir.
