Melanom, cildimizin rengini veren melanin pigmentini üreten hücrelerde (melanosit) gelişen, cilt kanserinin en ciddi türüdür. Aynı zamanda gözde veya nadiren bağırsak gibi iç organlarda da oluşabilir.
Tüm melanomalar için kesin sebep belirli değildir ancak güneşten veya solaryumdan gelen ultraviole (UV) ışınlarına maruz kalma melanoma gelişim riskini artırır. UV ışınlarına maruziyetinizi sınırlandırmak melanoma riskini azaltmaya yardımcı olur.
Melanoma riskinin 40 yaşın altındaki kişilerde, özellikle kadınlarda arttığı görülmektedir. Cilt kanseri ile ilgili uyarıcı işaretleri bilmek kanser yayılmadan önce kansere dair değişikliklerin tespit edilmesini ve tedavisini sağlamaya yardımcı olabilir. Melanoma eğer erken tespit edilirse başarılı bir şekilde tedavi edilebilir.
Melanoma ve diğer cilt kanseri risklerini azaltmak için:
UV ışınları yıl boyunca gelir ve bulutlar çok az koruma sağlayabilir. Güçlü olduğunda güneşten kaçınmak cilt hasarına ve cilt kanseri gelişiminin artmasına sebep olan güneş yanıklarından ve bronzlaşmaktan kaçınmaya yardımcı olur. Güneş ışığına uzun süre maruz kalmak da deri kanserine yol açabilir.
En az 15 SPF (güneş koruma faktörü) geniş spektrumlu bir güneş koruyucu kullanın. Koruyucuyu bolca uygulayın ve her 2 saatte yenileyin. Yüzüyor veya terliyorsanız daha sık yenileyin. Amerika Dermatoloji Akademisi geniş spektrumlu, suya dayanıklı, en az 30 SPF koruyucu kullanmayı öneriyor.
Bazı şirketler güneş korumalı kıyafetler de satmaktadır. Bir dermatolog uygun bir marka önerisinde bulunabilir.
Güneş gözlüğünü unutmayın. UVA ve UVB olmak üzere her iki UV ışın tipini de engelleyeni arayın.
Ayna yardımı ile yüzünüzü, boynunuzu, kulaklarınızı ve kafa derinizi kontrol edin. Göğsünüzü, gövdenizi, ellerinizin ve kollarını üst ve altlarını inceleyin. Bacaklarınızın ve ayaklarınızın ön ve arkalarını, ayak tabanları ve parmaklar arası boşluklar da dahil olmak üzere inceleyin. Ayrıca genital bölgeleri ve kalça bölgesini de kontrol edin.
Doktorunuza cilt kanseri için düzenli tarama düşünmenizin gerekli olup olmadığını danışın. Sizin ve doktorunuzun düşünebileceği tarama seçenekleri:
Bazı sağlık kuruluşları doktorunuz ve kendiniz tarafından periyodik sağlık muayenesi önerir. Bazıları cilt kanseri taramasını önermez çünkü taramanın hayat kurtarıp kurtarmadığı kesin değildir. Alışık olunmayan bir ben bulunması biyopsiye neden olabilir. Eğer kanserli bir yapı değilse, gereksiz ağrı, kaygı ve zarara yol açabilir. Cilt kanseri riskinize bağlı olarak hangi taramanın sizin için uygun olacağını doktorunuzla konuşun.
Bazen kanser sadece cildinize bakarak tespit edilebilir ancak kesin olarak melanom tanısının tek yolu biyopsidir. Bu işlemde, şüpheli benin ya da büyümenin tamamı veya bir kısmı çıkarılır ve bir patolog numuneyi analiz eder.
Melanom tanısı için kullanılan biyopsi yöntemleri:
Yapılacak cilt biyopsisi tipi durumunuza göre değişecektir. Doktorlar mümkün ise tüm büyümeyi çıkarmak için punch veya ekzisyonel biyopsi kullanmayı tercih eder. İnsizyonel biyopsi diğer teknikler kolay uygulanabilir olmadığında, örneğin şüpheli ben çok büyük ise kullanılabilir.
Melanoma tanısı aldıysanız bir sonraki adım kanserin derecesini belirlemektir. Melanoma derecesini belirlemek için doktorunuz:
Sentinel nod biyopsisi sırasında, melanomun çıkarıldığı alana boya enjekte edilir. Boya yakın lenf nodlarına akar. Boyayı alan ilk lenf nodları çıkarılır ve kanser hücresi açısından test edilir. Eğer bu ilk lenf nodları (sentinel lenf nodları) kanser bulunmuyorsa, bu melanomanın ilk bulunduğu yer dışına sıçramamış olması açısından iyi bir ihtimaldir.
Sentinel lenf nodlarında kanser bulunmamış olsa dahi, kanser yayılmış olabilir.
Ciltte açık yara oluşup oluşmaması, mikroskop altında kaç kanser hücresi bulunduğu gibi diğer faktörler de melanomanın evresini belirlemede yardımcı olabilir.
Melanoma I’den IV’e kadar Romen rakamları kullanılarak derecelendirilir.
I. Derece melanoma küçüktür ve oldukça başarılı bir tedavi oranına sahiptir. Ancak daha yüksek numaralarda tam iyileşme ihtimali azalır. Dördüncü evrede kanser akciğerler veya karaciğer gibi deri harici organlara da yayılmıştır.
