Melanom, cildinize renk veren pigment olan melanini üreten hücrelerde gelişen bir kanser türüdür. Gözlerinizde de melanin üreten hücreler bulunur ve bu hücrelerde melanom gelişebilir. Göz melanomuna aynı zamanda oküler melanom adı verilir.
Çoğu göz melanomu gözün, aynaya baktığınızda göremediğiniz kısmında oluşur. Bu, göz melanomunun saptanmasını zorlaştırır. Ayrıca, göz melanomu genellikle erken işaret ve belirtilere neden olmaz.
Göz melanomunun tedavisi mümkündür. Bazı küçük göz melanomlarının tedavisi görmenizi etkilemez. Bununla birlikte, büyük göz melanomlarının tedavisi tipik olarak bir miktar görme kaybına neden olur.
Belirtiler
Göz melanomu bulgu ve belirtilere neden olmayabilir. Meydana geldiklerinde, göz melanomunun belirtileri ve bulguları aşağıdakileri içerebilir:
Ne zaman doktora görünmelisiniz?
Sizi kaygılandıran herhangi bir bulgu veya belirtiniz bulunuyorsa doktorunuzdan randevu alın. Görmenizdeki ani değişiklikler acil bir durum olduğunu işaret eder, bu yüzden bu durumlarda acil tıbbi yardım alın.
Sebepleri
Göz melanomunun sebepleri bilinmemektedir.
Doktorlar, göz melanomunun sağlıklı göz hücrelerinin DNA’sında hata oluştuğunda meydana geldiğini bilmektedir. DNA’daki hatalar bu hücrelere kontrolsüz olarak büyümelerini ve çoğalmalarını söylerler ve böylelikle, mutasyona uğramış hücreler normalde ölmeleri gereken zamanda yaşamaya devam ederler. Mutasyona uğramış hücreler göz içinde birikerek göz melanomuna neden olurlar.
Göz melanomunun oluştuğu yerler
Göz melanomu en sık gözünüzün orta tabakasındaki (üvea) hücrelerde meydana gelir. Üveanın, her birinde göz melanomu oluşabilecek üç kısmı vardır.
Göz melanomu aynı zamanda gözün ön bölümünde en dış katmanda (konjunktiva), göz küresini çevreleyen göz çukurunda ve göz kapağında oluşabilir fakat bu tür göz melanomu türü oldukça nadirdir.
Risk faktörleri
Birincil göz melanomunun risk faktörleri arasında aşağıdakiler sayılabilir:
Ayrıca, göz kapaklarını ve komşu dokuları etkileyen anormal cilt pigmentasyonu ve oküler melanositoz olarak bilinen üveada artmış pigmentasyonu olan bireylerin de göz melanomuna yakalanma riski daha fazladır.
Komplikasyonlar
Göz melanomunun komplikasyonları aşağıdakileri içerebilir:
Küçük göz melanomları gözün önemli kısımlarında meydana gelmesi halinde bir miktar görme kaybına neden olabilir. Görme alanının merkezinde ya da yanlarında görme zorluğu yaşayabilirsiniz. Çok ileri derece olan göz melanomları tam görme kaybına neden olabilir.
Tanı
Göz melanomu tanısını koymak için doktorunuz aşağıdakileri önerebilir:
Binoküler indirekt oftalmoskopi olarak bilinen bir yöntemde lensler ve doktorunuzun alnına takılan ve biraz madenci kaskına benzeyen parlak bir ışık kullanılır. Yarık lamba mikroskopisi olarak bilinen başka bir yöntemde lensler ve gözünüzün iç kısmını aydınlatan yoğun bir ışık üreten mikroskop kullanılır.
Boyayı saptayacak özel filtreleri olan bir kamera birkaç dakika boyunca birkaç saniye aralıklarla flaşlı fotoğraflar çeker.
Bu örneği almak için gözünüze ince bir iğne ile girilerek şüpheli doku çıkarılır. Bu doku bir laboratuarda göz melanomu hücrelerinin olup olmadığını belirlemek için test edilir.
Göz melanomu tanısı koymak için genellikle göz biyopsisi gerekmez.
Kanserin yayılıp yayılmadığını belirlemek
Doktorunuz, melanomun vücudunuzun başka bölgelerine yayılıp yayılmadığını belirlemek için ek tetkikler ve işlemler önerebilir. Testler aşağıdakileri içerebilir:
Tedavi
Göz melanomunun tedavi seçenekleri, göz melanomunuzun yeri ve boyutunun yanı sıra genel sağlık durumunuz ve tercihlerinize bağlı olacaktır.
Küçük göz melanomlarının tedavisinde bekleme süreci
Küçük göz melanomu acil tedavi gerektirmeyebilir. Melanomun küçük olduğu ve büyümediği hallerde siz ve doktorunuz beklemeyi ve büyüme işaretlerini görmek için gözlemeyi edebilirsiniz.
Melanomun büyümesi ya da komplikasyona neden olması durumunda tedaviye hemen başlamayı tercih edebilirsiniz.
Radyasyon tedavisi
Radyasyon tedavisinde kanser hücrelerini öldürmek için proton ya da gama ışınları gibi yüksek güce sahip enerji kullanılır. Radyasyon tedavisi genellikle küçük ila orta boydaki göz melanomları için kullanılır.
Radyasyon, brakiterapi adı verilen bir işlemde göz üzerine radyoaktif plaka yerleştirilerek doğrudan tümöre uygulanır. Bu plaka geçici dikişler kullanılarak yerinde tutulur. Bu plaka şişe kapağına benzer ve içinde birçok radyoaktif çekirdek bulunur. Plaka çıkarılmadan önce dört ila beş gün arasında aynı yerde bekletilir.
Radyasyon, gözünüze proton ışınlarına benzer radyasyonu yönelten bir makine aracılığıyla da uygulanabilir (eksternal ışın radyasyonu, ya da teleterapi). Bu tür radyasyon tedavisi sıklıkla birkaç günlük bir sürede uygulanır.
Lazer tedavisi
Bazı durumlarda melanom hücrelerini öldürmek için lazeri kullanan tedavi bir seçenek olabilir. Termoterapi adı verilen bir lazer tedavi türünde kızılötesi lazer kullanılır ve bazen radyasyon tedavisi ile kombine edilir.
Fotodinamik tedavi.
Fotodinamik tedavi özel bir dalga uzunluğundaki ışığa sahip ilaçları birleştirir. Bu ilaçlar kanser hücrelerini ışığa duyarlı hale getirir. Bu tedavi, damarlara ve göz melanomunu oluşturan hücrelere zarar verir. Fotodinamik tedavi daha büyük kanserlerde etkili olmadığı için daha küçük tümörlere uygulanır.
Soğuk tedaviler
Aşırı soğuk (kriyoterapi) bazı küçük göz melanomlarında melanoma hücrelerini yok etmek için kullanılabilir, fakat bu tedavinin kullanımı yaygın değildir.
Cerrahi
Göz melanomunu tedavi etmek için yapılan ameliyatlar arasında gözün bir kısmının ya da tamamının çıkarıldığı işlemler bulunmaktadır. Hangi işlemin uygulanacağı göz melanomunun boyutu ve yerine bağlıdır. Mevcut seçenekler içerisinde aşağıdakiler yer alır:
Melanoma bulunan göz çıkarıldıktan sonra, aynı pozisyona bir implant yerleştirilir ve gözün hareketini kontrol eden kaslar implantın hareket etmesine imkan verecek şekilde implanta bağlanır.
İyileşmek için biraz zaman geçtikten sonra suni göz (protez) yapılır. Yeni gözünüzün ön yüzeyi mevcut gözünüze uyum sağlamak üzere özel olarak boyanacaktır.
